Жилийн дөрвөн улирал яагаад солигддог вэ?

-->

Улирал солигдох нь 2 хүчин зүйлээс шууд хамаардаг.

1. Дэлхийн эргэлтийн тэнхлэг нарыг тойрох орбитын хавтгайд хазгай оршдог.

2. Дэлхий нарыг тойрон эргэдэг. 

Дэлхийн тэнхлэг нь орбитын хавтгайд 66°33', босоо шугамд 23°27'-ын /23°5'/ өнцөг үүсгэн оршино.

Дэлхийн тэнхлэгийн хазайлтын өнцгүүд нь дэлхий дээр хэдэн өргөргийг ялган авч үзэх үндэс болжээ.

Х.Ө 23,5' – Мэлхийн зам буюу хойд тропик Ө.Ө 23,5' – Матрын зам буюу өмнөд тропик Х.Ө 66,5' – хойд туйлын цагираг Ө.Ө – 66,5' – Өмнөд туйлын цагираг О° - экватор гэсэн 5 өргөрөг болно. 

Ус

1) Ус бол газрын гадаргын хэвийн нөхцөлд бодисын гурван төлөвт оршдог, нэг төлвөөс нөгөөд амархан шилждэг цорын ганц эрдэс юм. Шингэн ус, усны уур, мөс гурав тэнцвэрт байдалд орших температур нь +0,01°С юм. Ус нэг төлвөөс нөгөө төлөвт шилжихдээ дулааныг зарцуулахаас гадна ялгаруулна. Гэхдээ дулаан нь усны температурт нөлөөлөхгүй. Жишээ нь: 1 гр усыг ууршуулахад 597 калл, 1 гр мөсийг хайлуулахад 80 калл дулаан зарцуулна. Мөсний хайлах нууц дулаан өндөр учир мөс цас удаан хайлдаг.

2) Цэнгэг ус хэвийн даралттай үед -100°С-д буцалж, 0°С-д хөлдөх ба 4°С (3.98°С) температуртай үедээ хамгийн их нягттай байдаг. 4°С-аас дээш буюу доош хэмтэй болоход усны нягт багасан, эзлэхүүн нь тэлж хөнгөн болно. Усны энэ шинж чанарын ачаар усны давхаргуудын хооронд циркуляци буюу эргэлт хөдөлгөөн үүсдэг. Тухайлбал, хавар усны гадарга гэсэн +4°С хүрэхдээ хүндрэн доош "живэх" ба оронд нь доороос бага температуртай, бага нягттай "хөнгөн" ус дээшлэн гарч ирэх байдлаар солилцоо явагддаг.